vrijdag 19 april 2024

Dubbelexpositie

Wereldkunst in Noord-Nederland
Op vrijdag 19 april 2024, om drie uur ’s middags, wordt in Workum een unieke dubbelexpositie geopend, die in 2023 reeds in Stichting ’t Oude Kinderboek (StOK) in Lochem en in het Kinderboekenhuis in Winsum (Gr.) te zien was. Tot 18 april aanstaande is deze tentoonstelling nog in het Hernhuttermuseum in Zeist en vanaf 19 april aanstaande kunt u deze interessante tentoonstelling dus bezoeken in Workum.

De boodschap van Balinese schilders
- De Bijbel verbeeld vanuit Balinees perspectief

Een heidens karwei!
- Zendingsverhalen voor kinderen

In beide exposities - die ingericht zijn door Stichting Zendingserfgoed - staat communicatie centraal: Wat doet beeldvorming met kijkers en lezers?

De boodschap van Balinese schilders De Bijbel verbeeld vanuit Balinees perspectief

In de jaren vijftig van de vorige eeuw was zendeling ds. Henk Visch gevestigd op Bali. Hij vond het jammer dat de Balinese christenen geen eigen afbeeldingen hadden. Alles: liederen, kerkbouw, liturgie, plaatjes e.d. was overgenomen uit het Westen.
Het leven van Jezus (Lucas 2:1-7) I Nyoman Tulus (ca. 1985)
De geboorte van Christus, I Ketut Lasia z.j.
Bali stond, ook al in die tijd, wereldwijd bekend om de prachtige, typisch Balinese, in traditionele stijl uitgevoerde schilderijen; een stijl die voortkomt uit de traditionele Balinese Hindoe hofcultuur.
Kunstenaars hadden nauwelijks een bestaan uit de inkomsten van hun werk, waarop Visch hen aanmoedigde om Bijbelse taferelen te gaan schilderen. Door toedoen van ds. Visch maakten de schilders kennis met Bijbelverhalen en zo ontstond een klein oeuvre van christelijke schilderkunst in traditioneel Balinese stijl, gemaakt door Balinese kunstenaars, zowel hindoes als christenen. De schilderijen vonden goed aftrek bij Westerse bezoekers.

De collectie van stichting Zendingserfgoed bevat veel werk van de Balinese schilders, die in traditionele wajang- of kamasan-stijl Bijbelse taferelen weergeven.

Op de tentoonstelling De boodschap van Balinese schilders wordt een twintigtal schilderijen getoond van o.a. I Wayan Turun, een hindoestaanse schilder die door de Nederlander Rudolf Bonnet is opgeleid, en die als eerste de in 1955 geuite wens van Henk Visch vervulde. En verder I Ketut Lasia, een leerling van Turun, die de stap naar het christendom zette en zijn hele leven als kunstenaar in dienst van het schilderen van Bijbelse voorstellingen heeft gesteld en zijn jongere broer I Nyoman Tulus, die zich kortstondig aan christelijke thema’s in Balinese stijl heeft gewijd. Hij heeft de stap naar het christendom, voor zover bekend, nooit gezet.

Een heidens karwei! Zendingsverhalen voor kinderen

In de tentoonstelling Een heidens karwei! Zendingsverhalen voor kinderen wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling, door de jaren heen, van dit genre kinderboeken. Bij de boekjes worden voorwerpen, waarover in de boekjes wordt verteld, tentoongesteld. Een fraai uitgevoerde tentoonstellingsgids leidt de bezoekers langs de boekjes en de voorwerpen. Uitgebreide informatie is ook te beluisteren via QR-codes.
Er zijn in het verleden honderden jeugdzendingsboeken geschreven, door zendelingen, hun echtgenotes of door ‘broodschrijvers’. De zendingsorganisaties vonden dat een goede manier om de jeugd bekend te maken met het werk van de zendelingen en de zending en … wat bekering betekende voor de lokale bevolking! Deze jeugdzendingsboekjes vormen een heel specifiek deel van de protestants-christelijke jeugdliteratuur.
De tentoonstelling geeft een interessant beeld van een westerse kijk op gebieden ver weg, met name het huidige Indonesië.
- Hoe werd Indonesië - eind negentiende eeuw, eerste helft van de twintigste eeuw – gezien door de ogen van Nederlandse zendelingen?
- Hoe zag het werk van de zendeling er uit?
- Hoe werd de lokale bevolking ten tonele gevoerd?
- Wat voor ideeën en vooraannames lagen er aan ten grondslag?
- Wat deed het met de beeldvorming?

Het overzicht van de boeken is in drie periodes verdeeld:
Tot 1900 - Dit is de periode van ‘Stichtelijke en fatsoenlijke verhalen voor de jonge-man en jonge-dame’. De jeugd werd benaderd als volwassene-in-spe met alle fatsoensnormen van toen.
In de eerste helft van de vorige eeuw staat de zendeling centraal in deze boekjes; hij is de rustige, geduldige blanke man uit het verre land, die met een rotsvast geloof ouders en kinderen tot dat nieuwe geloof brengt.
Jongeren kunnen er een voorbeeld aan nemen, zijn werk steunen en - wie weet - in zijn voetsporen treden.
Na 1950 tot aan de jaren zeventig kent het genre nog steeds een groot lezerspubliek. Maar vanaf de jaren zeventig begint het genre op te drogen doordat het zondagschoolwerk verdwijnt, scholen - ook die ‘Met den Bijbel’ - een ander curriculum krijgen en de leescultuur in protestants-christelijke kring door de ontzuiling veralgemeniseert.

Ter gelegenheid van deze tentoonstelling verschijnt tevens een boek met achtergrondinformatie over schrijvers, illustratoren en uitgevers van (jeugd)zendingsverhalen. Dit boek is verkrijgbaar op de tentoonstellingslocatie of te bestellen via secretariaat@zendingserfgoed.nl.

Op de tentoonstellingslocatie zijn drie boeken te koop:
a. De tentoonstellingsgids De boodschap van Balinese schilders - De Bijbel verbeeld vanuit Balinees perspectief (2 euro)
b. De tentoonstellingsgids Een heidens karwei! Zendingsverhalen voor kinderen. (2 euro)
c. Het boek Een heidens karwei! Zendingsverhalen voor kinderen
In dit boek is, naast beeldmateriaal, veel achtergrondinformatie te vinden over schrijvers, illustratoren en uitgevers van (jeugd)zendingsverhalen. (15 euro)

De Dubbelexpositie zal van 19 april tot en met 25 juli 2024 te zien zijn in de St. Gertrudiskerk in Workum.